Često mi kažu- bio/ bila sam na Skadarskom jezeru!

Bili jeste, ali vidjeli sve niste!?

Piše: Biljana Dabić

Svaki odlazak na Skadarsko jezero je istinski odmor za dušu, ugođaj za oči, a kada ste u društvu prijatnih i duhovitih ljudi to je dan opuštenosti, smijeha i razdraganosti. Tako je bilo sa ekipom pozorišne predstave “Balkanska carica” na jednodnevnom izletu tokom krstarenja Skadarskim jezerom, obilaska manastira Beška i Godinja, prve zaštićene ruralne cjeline u Crnoj Gori sa statusom kulturnog dobra.

Okupljanje u jutarnjim satima je obećavalo divan dan- jedna od najtalentovanijih pozorišnih i filmskih glumica Danica Maksimović, nasmijana i prirodna - glumačka diva, bila je tačna. Tačno na vrijeme, na dogovoreno mjesto , stigao je i prvak beogradskog Pozorišta na Terazijama Duško Radović. Vesela ekipa: Anja Pavićević, Filip Đuretić, Pavle Ilić, Andrijana Simović, Vladimir Cerović, Vlado Tomović, budući glumac Vasil, pa gospodin Todor i moj kolega Milan, u organizaciji turističke agencije AVE tours iz Bara kreće ka Nacionalnom parku Skadarsko jezero.

Ljepota netaknute prirode, bajkovita vodena polja lokvanja na Skadarskom jezeru, pa ribarska sela, ostrva na kojima su srednjovjekovni manastiri, nikoga ne mogu ostaviti ravnodušnim.
Ovaj dragulj Crne Gore treba vidjeti, doživjeti a i upoznati sve njegove znamenitosti kroz istorijske i zanimljive priče licenciranog turističkog vodiča agencije AVE tours Aide Krcunović koja dopadljivo zna dočarati turistima dešavanja u minulim vremenima na ovim prostorima, kulturu, običaje, život i navike ovdašnjeg stanovništva.

Nakon foto pauze na jednom od sedam vidikovaca Panoramske rute koja spaja morsku i jezersku obalu, i Bar čini posebnim u odnosu na druge primorske gradove, naše druženje nastavljamo vožnjom turističkim brodom iz pravca Godinja, pored ostrva na kome je nekada bio zatvor Grmožur, zatim uz ribarska sela Raduš i Krnjice. Krstarenje traje nepunih sat i po do ostrva koja nazivaju goricama, na kojima su srednjovjekovni manastiri.
Na prvom ostrvu Starčevo ili Starčeva gorica je istoimeni manastir podignut je u slavu i milost Presvete Bogorodice. U drugoj polovini XIV vijeka Starčeva Gorica je bila jedno od najznačajnijih prepisivačkih središta i svetilišta srednjovekovne Zete. U njemu su sedamdesetih godina XIV veka nastali Prolog, (djelo koje se sada nalazi u Državnoj biblioteci u Berlinu) i Četvorojevanđelje Starčeve gorice, koje se čuva u venecijanskoj biblioteci Marcijana. U jednoj od kapela manastira Starčeva gorica, sahranjen je čuveni štampar Božidar Vuković Podgoričanin, čije su posmrtne ostatke u XVI vijeku, poštujući zavjet u testamentu, na Starčevo iz Venecije prenijeli njegovi potomci.

Susjedno ostrvo Beška ima nekoliko manjih uvala, a da bi doživljaj upotpunili našim gostima, čamcem uplovljavamo u “polje” rascvjetanih lokvanja, i taj bajkoviti pejzaž na Skadarskom jezeru je stvarnost.

Oduševljenje naravno nije izostalo. Kad je skiper Jovan Pekić ubrao lokvanje za glumice to je bio čin uvažavanja gošći, uobičajan manir sa namjerom da dame dožive potpuni ugođaj pažnje.

Glumci su prvi put bili u obilasku manastira na Skadarskom jezeru

Danica Maksimović raduje se kao malo djete. Ne skrivala oduševljenje, sreću dok čamac prolazi kroz oazu lokvanja. Razdgragano kaže da do sada nije vidjela ovu rajsku ljepotu. Njen kolega Duško Radović, takođe, ističe da je oduševljen ambijentom, manastirskim zdanjem, umjećem vrijednih monahinja koje prave najbolji sok od divljeg nara, ukrštaju i kaleme voće (jabuke i kruške) ...
Ženski manastir, bio je u ruševnom stanju preko 300 godina, a obnovljen je 2004. godine sredstvima Alekseja Maleskog, državljanina Rusije. Danas obje crkve u manastirskom kompleksu imaju oblik sakralnih objekata iz srednjeg vijeka

Mati Fotina i 14 monahinja žive u manastiru Beška čiji je utemeljivač Đurađ II Stracimirović Balšić, koji je svoj graditeljski poduhvat započeo krajem XIV veka. Hram Sv. Đorđa izgrađen je u obliku trikonhosa sa pripratom, okruglom kupolom i konstrukcijom svodova tipičnih za gotička graditeljska iskustva. Druga manastirska crkva Beške identifikuje se prema sačuvanom natpisu nad zapadnim ulazom, iz koga se vidi da je riječ o nadgrobnoj zavjetnoj crkvi posvećenoj Bogorodici, koja je podignuta zaslugom Jelene, kćerke kneza Lazara i supruge ktitora hrama Sv. Đorđa.
U okrilju Beške stvorena su veoma vrijedna teološka djela, poput poznatog Šestodneva iz 1440. godine, kao i jedinstveni Gorički zbornik, unikatno djelo kasnosrednjovjekovne književnosti, koji sadrži prepisku Jelene Balšić i njenog duhovnika Nikona Jerusalimca 1441. i 1442. godine.

Ostrvo Beška nazivaju i ostrvom granata zbog mnogo divljeg nara od koga monahinje godišnje naprave oko 3.000 litara soka.
U poslednjih 15 godina, vrijedne monahinje su ostrvce divljeg nara pretvorile u mali rajski vrt: ovde rastu masline, breskve, kajsije, jabuke i kruške, maline, kupine...
Sa vidikovca manastira Beška pruža se božanstven pogled na arhipelag Skadarskog jezera, među kojima je i ostrvo Moračnik na kome je najmanji manastir iz XV vijeka, zatim najljepšu plažu u Murićima, sa druge strane na obale susjedne Albanije

Nakon osvježenja odličnim sokom od divljeg nara, iz manastira Beška brodom se vraćamo ka Godinju.
Prolazimo kroz Staro selo Godinje autentične i specifične arhitekture “kuća na kuću”, pored ljetnjikovca Balšića, rodne kuće umjetnika Veliše A.Lekovića do imanja Dušana Lekovića koji o dove godine predano razvija seoski turizam na jedan novi način u Crmnici. Dušan je u sopstvenom vrtu zasadio povrće i sprema ga svojim gostima uz ribu iz obližnjeg potoka. Uz lozu i vino u ambijentu sa pogledom na Skadarsko jezero, u opuštenoj atmosferi i Beograđani, i Bjelopoljci i Barani ...jednom riječju – oduševljeni.

Uz Dušanovu domaćinsku dobrodošlicu, Aida spontano vraća goste u prošla vremena koja ovdje imaju priča ne za reportažu, već za obimne romane.

Podsjeća Aida da je uoči drugog svjetskog rata u Godinju bilo oko 500 000 čokota vinove loze. Tada je u Godinju bilo oko 110 domaćinstava, a svako je domaćinstvo imalo najmanje 2. 000 čokota vinove loze, imućniji do 12 hiljada čokota. Danas ima ima oko 50 000 čokota, a Staro selo Godinje, stalnih 12 stanovnika.
Lijepo je da se mladi vraćaju i obnavljaju imanja kao što je Dušan napravio orginalnu turističku ponudu u Godinju koju planira da proširuje.

Po legendi knezu Vladimiru godilo je da se odmara u Godinju, koje ima 13 izvora pitke, hladne vode, a po pričanju Crmničana u Godinju je živjela najljepša Crnogorka.
Naime, početkom 1907. godine, Knez Nikola dobio je pismo iz Londona u kome od njega traže da tamo pošalje dvije najljepše djevojke i dva najljepša momka koji će predstavljati Crnu Goru na izboru za miss svijeta. Izbor je pao na djevojke Milenu Delibašić iz Spuža i Petrušu Ušćumlić iz Nikšića i momke Kostu Milića iz Lješkog Polja i Mašana Ćupića iz Nikšića. Milena Delibašić se po povratku iz Londona udala za Nika Lekovića iz Godinja , a na knjaževo pitanja zašto nije ostala u Londonu i prihvatila neku od ponuda odgovorila je:
” Niste me poslali u London da se udajem već da pokažem ljepotu Crne Gore”.