Poznati foto-hroničar Krajine i Ostrosa Zijo Madžurić koji sarađuje i sa Udruženjem “Kraja - New York“, poslao nam je interesantnu priču o bunarima u Boljevićima.

Tekst prenosimo integralno

Bunari Boljevića

"Tu gdje istina gasi mitove i legende.

Iako čitava Krajina leži na obalama Skadarskog jezera, bunari su bili i nastavljaju da budu izvor zivota za njene stanovnike. Ovo se može desiti samo u Krajini i samo Albancima. Albanski pisac, filozof, državnik i sveštenik Albanske autokefalne pravoslavne crkve Fan Noli, još 1928. godine napisao je pjesmu "Pokraj rijeke", koja oslikava položaj i život Albanaca u nekom kraju gdje po sredini tog mjesta prolazi rijeka sa dovoljno vode, a lokalno stanovništvo istu ne moze koristiti i upotrijebiti. Ista je situacija sa stanovnicima Krajine, na obalama jezera, a nemati vodu. Čovjek se pita da li je moguce da je Fan Noli znao sta ce biti sa Krajinom i Kranjanima u prvoj polovini 21. vijeka.

U selu Veliki Ostros u Krajinu tacno u naselju Boljevici nalaze se 12 bunara koji su izgradjeni od strane lokalnog stanovnistva.

Ovi bunari su bili i nastavljaju da budu jedini izvori vode za stanovnike ovog dijela Krajine. Posebno, naselja Boljevici, Curovici, Berjasevici i okolna naselja su se snabdijevali i snabdijevaju se i sad vodom iz ovih bunara.

Za sela Arbnes, Ckla i druga sela Ostrosa, put pored ovih bunara je oduvjek bio jedini putni pravac (posebno nakon aneksije Krajine od strane Crne Gore posllije Berlinskog kongresa 1878.godine) koji je povezivao ovaj dio Krajine sa selom Mila (Mide) u Ana Malit (Vladimirsko podrucje), tako da su ovi bunari imali poseban znacaj za snabdijevanje vodom putnika namirnika. Ovaj putni pravac je bio jedini putni pravac za stanovnike ovog podrucja sa ostalim svijetom sve do izgradnje lokalnih putnih pravaca Ostros - Virpazar i Ostros - Vladimir, a na taj nacin je Krajina povezana sa Podgoricom, Barom i Ulcinjem.

Namjera nam je da navedemo istorijske detalje kroz istinite price vezane za izgradnju ovih bunara.

Kada su izgradjeni i od koga?

Istorija

Nijesu nam poznate informacije kada su tacno bunari izgradjeni, a vjerovatno su izgradjeni razlicitih godina, sa razmacima i po 10 godina. Zadnji bunar je izgradjen 1920.godine, a sa jednim pouzdanim svjedokom, Udruzenje "Kraja" ("Krajina") je vodila razgovor (dana 06.03.2017.godine). On se sjeca izgradnje tog bunara i prica o tome sa velikom nostalgijom.

U nastavku cemo ispricati istinitu pricu, a tim iznijeti i istorijsku istinu o izgradnji ovih bunara, a prema rijecima zivog svjedoka, koji posjeduje dovoljno informacija koje dokazuju da je “istorija zivlja” od mitova i legendi izmisljenih voljom drugih. Intervjuisani svjedok Ahmet Smajli-Boljevic nam je izmedju ostalog rekao:

“Zemlja(zemljiste) u koju su izgradjeni bunari Boljevica bilo je u vlasnistvu istoimenog naselja, ali je podijeljena na bratstva po kojima su bunari dobili imena koja su postojala u ovom kraju, a oni koji su bili imucniji su izgradili jedan ili vise bunara u dobrotvorne svrhe(Herjat) na svom zemljistu.U ovom kraju je izgradjeno 12 bunara i jedna Lokva (Ljera-velika rupa sa vodom koja je sluzila sa napajanje stoke. Medjutim, od ovih 12 bunara, u dva se ne zadrzava voda, kako narod kaze - izbuseni su i voda je pronasla svoj put. Ta dva bunara pripadaju bratstvu Tafaj, jedan izgradjen od Kasem Beca Madzurica, a drugi izgradjen kao dobrocinstvo supruge Hadzija Vucku. Svi dvanaest bunara se nalaze u naselju Boljevici i nazivaju se bunari Boljevici, a bili su podijeljeni na sljedeca bratstva:
1.-Bratstvo Boljevici
2.-Bratstvo Cobej
3.-Bratstvo Tafaj

Naselja Curovici i Berjasevici takodje imaju pravo da uzimaju vodu iz ovih bunara.

U mjestu gdje su izgradjeni bunari Boljevici postoje jos dva bunara izgradjena od strane stanovnika naselja Curovic i Berjasevic nakon sto su dobili od strane stanovnika naselja Boljevici onoliko zemlje koliko im je bilo potrebno da izgrade jos dva bunara. Tako su uz dogovor stanovnika ova dva naselja izgradjena jos dva bunara takodje u dobrotvorne svrhe, sto je omogucilo stanovnicima da koriste vodu za sve svoje potrebe. Jedan od ovih bunara je izgradjen oko 1920.godine, a ime je dobio po Merjeme Vucku supruzi Velije Vucku.

Takodje, jedan bunar su izgradili Tahir Avdulji i Cafaj Avdulji.
Bunari, iako nisu oznaceni imenima, nose imena graditelja i finansijera dobrotvoraca. Prema tvrdnjama svjedoka koji prica sa velikom nostalgijom, a treca je generacija otkad je poslednji bunar izgradjen, dobro se sjeca price predaka koje su se prenosile sa koljena na koljeno, bunari su nosili sljedeca imena:
1. Bunar Merjeme Vuckaj (supruge Velija Vuckaj) - bratstvo Vuckaj
2. Bunar Meta Boljevica - bratstvo Boljevici (Redzep Husi, Hasan Husi, Husen Kraja i Valjdet Boljevic)
3. Becirov bunar od bratstva Cobej(kuce Smajl Becira),gdje imaju pravo snadbijevanja vodom i stanovnici bratstva Niljaj,naselje Berjasevici
4. Bunar Tahira Boljevica,bratstvo Boljevica,bunar koji ima svjeze vode koja je dobra i za pice.Ovaj bunar je takodje izgradjen u dobrotvorne svrhe
5. Bunar Becira Hajdarija,bratstvo Cobej, iz kojeg imaju pravo da se snadbijevaju vodom i stanovnici bratstva Pacamurej iz naselja Cukovic
6. Sirok bunar, bratstvo Cobej
7.Berjasev bunar iz kojeg imaju pravo da se snadbijevaju vodom i stanovnici Boljevica, nesto kasnije 50-tih godina proslog vijeka(XX vijek),gornji dio bunara je izgradio Imer Brahja (bivsi seoski hodza)
8. Bunar Selima Husa - bratstvo Boljevica i ovaj bunar drugacije se naziva se Brahov bunar
9. Bunar Halila Beciraja - bratstvo Boljevica
10. Curevicev bunar iz imaju pravo da se snadbijevaju vodom i stanovnici naselja Boljevici
11.Bunar zene Zulije Boljevic (supruge Resita Boljevica) - bratstvo Boljevica, koji bunar ne zadrzava vodu
12.Bunar supruge Hadzija Vucku - bratstvo Vuckej, koji bunar ne zadrzava vodu
U unutrasnjosti ovog zemljista gdje se nalazi 12 bunara Boljevica,bila je izgradjena i Lokva Boljevica (Ljera) ciji tragovi postoje i dan danas. Ova Lokva je skupljala vodu koja je u susnim periodima sluzila za napajanje stoke. Izgradnjom 12 bunara za koriscenjem lokve vise nije postojala potreba. Do tada ovaj prostor je bio poznat pod nazivom "Lokva Boljevica", a izgradnjom pomenutih bunara dobija naziv "Bunari Boljevica", tako se prenosilo sa koljena na koljeno, tako se i danas zove, tako da ce v jerovatno tako biti i ubuduce.

Na ovim bunarima zene iz sela Boljevici, Curaj i Berjasaj su prale odjecu. Pored ovih bunara postoje kamene ploce za pranje odjece kao i korita koja su koristili za pranje odjece i napajanje stoke.
Vrijeme izgradnje ovih bunara se ne zna tacno,ali se pretpostavlja prema pricama koje su prenosene “sa koljeno na koljeno” da su izgradjeni prije 170 godina."